Utvrđivanje vrednosti zemljišta ili procena zemljišta je preduslov za pravičnu zamenu poljoprivrednog zemljišta svakog učesnika u komasacionom premeru, nastojeći da što bolje odredi vrednost zemljišta na osnovu boniteta, lokacije i nagiba, fizičko - hemijskih svojstava, klimatskih karakteristika, ekonomskih faktora i drugih parametara. Krajnji cilj procene zemljišta je podeliti celokupno područje komasacionog premera u klase ocenjivanja i odrediti odnos vrednosti zemljišta među samim klasama.
Procena zemljišta ogleda se u terenskim i kancelarijskim poslovima koji se mogu podeliti u dva dela:

• Orijentaciona procena zemljišta (definisanje broja i raspona klasa procene i određivanje odnosa kvaliteta između klasa u obliku koeficijenata)
• Detaljna procena zemljišta (ovaj postupak definiše tačne granice poligona klasa procene, te se tako stvara preduslov za utvrđivanje vrednosti svake pojedinačne parcele)

U orijentacionoj proceni, kao osnova za utvrđivanje broja klasa i njihovih međusobnih odnosa, koristi se bonitet različitih vrsta zemljišta utvrđen otvaranjem pedološkog profila. Otvaranjem pedološkog profila agronom jasno dobija uvid u sastav i kvalitet zemljišta. Profili se otvaraju na karakterističnim zemljištima komasacionog područja kako bi se jasnije uočio opseg kvaliteta tla na celom području komasacionog premera. Proizvod orijentacione procene predstavlja konačan broj klasa u komasacionom području, kao i tabela međusobnih odnosa između klasa u obliku koeficijenata.

Detaljna procena zemljišta određuje odgovarajuću procentnu klasu za svaki kvadratni metar konsolidacije zemljišta i tako stvara preduslov za utvrđivanje vrednosti svake pojedinačne parcele. Osnovu predstavljaju pedološki profili iz orijentacione procene zemljišta, ali ako je potrebno i takođe u okviru detaljne procene, dodatnim uzorkovanjem na terenu (otvaranje novih profila ili uzimanje uzorka sondom)

Krajnji proizvod detaljne procene zemljišta je karta sa precizno definisanim granicama klasa procene. Aerofoto snimci koje izrađuje MapSoft značajna su pomoć u definisanju granica između samih klasa. Digitalni ortofoto visoke rezolucije koristi se kao osnova za istraživanje područja, dok digitalni model terena daje jasniju sliku vertikalnog prikaza terena, kako u pripremi obilaska terena prilikom orijentacione procene, tako i u definisanju karakteristika terena u detaljnoj proceni.

Klasiranje zemljišta je postupak koji prati uspostavljanje geometrije novih parcela. Cilj klasiranja zemljišta je dodeliti svakoj katastarskoj parceli odgovarajuću katastarsku kulturu, klasu i svrhu zemljišta ili objekta. Ovaj postupak je važan, jer se osnova za obračun poreza utvrđuje na osnovu kultura i klasa. Za razliku od procene zemljišta, podaci iz klasiranja su u novom stanju sastavni deo katastra nepokretnosti, pa je značaj atributa na parcelama dobijenih klasiranjem zemljišta time veći.

Kao osnovu za klasiranje zemljišta, inženjeri agronomije koriste postojeći katastarski status za katastarsku opštinu u kojoj se vrši klasiranje, a u retkim slučajevima na katastarskom nivou, beležeći stvarno stanje na terenu povezano sa predstavljenim katastarskim kulturama iskopavanjem pedoloških profila, slični proceni zemljišta. Princip i suština otvaranja pedoloških profila u postupku procene zemljišta i klasiranja zemljišta su isti, ali njihova krajnja svrha je različita. Po pravilu, pedološki profili u proceni zemljišta i klasiranju zemljišta prvo se otvaraju na najboljem obradivom zemljištu na području komasacionog premera, gde će se zemljišta sličnog ili istog kvaliteta klasifikovati kao zemljišta iste klase istraživanja ili iste katastarske klase. Osnova za otvaranje pedoloških profila u razvrstavanju zemljišta je jedna kultura i jedna klasa, dok za vrednovanje zemljišta nije bitna kultura, već samo kvalitet zemljišta. Imajući u vidu gore navedeno, raspon katastarskih klasa može varirati nezavisno od procene, tj. ne mora početi od prvog razreda ili ići redom, ali neki se mogu izostaviti, dok u ocenjivanju to nije moguće. U praksi, klasiranjem zemljišta često se ukidaju katastarske klase zemljišta, ali i usevi kojih je u trenutnom stanju u katastru malo, a razlog je poboljšanje kvaliteta zemljišta, precizniji način klasifikacije zemljišta, ali i odsustvo katastarskih kultura na terenu. U postupku klasiranja zemljišta neophodno je izvršiti fizičke i hemijske analize tla uzimanjem uzoraka tla u poremećenom stanju. Neophodne analize, propisane trenutno važećim Pravilnikom o katastarskom klasiranju i proceni zemljišta, uključuju:

• Mehanički sastav (teksturni trougao);
• Higroskopsku vlagu zemljišta;
• Reakciju zemljišta (pH u H₂O i n/10 KCl);
• Hidrolitičku kiselost zemljišta (“Y₁”);
• Sumu adsorbovanih baznih katnija (“S”);
• Sadržaj humusa;
• Sadržaj karbonata (kvalitativni i kvantitativni)